هر آنچه باید در مورد بیماری قلبی بدانید
مترجم : مرضیه صائمی
✔ چه کسانی به بیماری قلبی مبتلا می شوند ؟
به نقل از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها ( CDC ) ، بیماری های قلبی عامل اصلی مرگ و میر در ایالات متحده است . در ایالات متحده ، از هر 4 مورد ، مرگ 1 نفر ناشی از بیماری قلبی است و سالانه حدود 610 هزار نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند . تقریبا نیمی از آمریکایی ها در معرض بیماری های قلبی هستند و تعداد آنها رو به افزایش است . بیماری قلبی میان سفیدپوستان ، اسپانیایی زبانان و سیاه پوستان وجود دارد و میان هر نژاد و ملتی تبعیض قائل نمی شود . با اینکه بیماری قلبی می تواند کشنده باشد ، اما در اکثر افراد نیز قابل پیشگیری است . با داشتن سبک زندگی سالم می توانید با قلبی سالم تر بیشتر عمر کنید .
✔ انواع مختلف بیماری های قلبی
بیماری های قلبی طیف وسیعی از مشکلات قلبی عروقی را شامل می شود . چندین بیماری با شرایطی که در زیر آورده شده است از زیر مجموعه های بیماری های قلبی می باشند که عبارتند از :
• آریتمی : اختلال در ضربان قلب است .
• تصلب شرایین : بیماری مسدود شدن شریان ها یا همان گرفتگی عروق است .
• کاردیومیوپاتی : سفت شدن یا ضعیف شدن ماهیچه های قلب می باشد .
• نقایص مادرزادی قلب : نقص تکاملی در ساختمان قلب که از بدو تولد وجود دارد .
• بیماری عروق کرونر ( CAD ) : در اثر تجمع پلاکت ها در عروق قلب ایجاد می شود و ایسکمیک قلبی نیز نامیده می شود .
• عفونت های قلبی : توسط باکتری ها ، ویروس ها یا انگل ها برای قلب ایجاد می شود .
اصطلاح بیماری قلبی مشکلات قلبی است که به طور خاص بر عروق خونی تأثیر می گذارد .
✔ علائم بیماری های قلبی چیست ؟
انواع بیماری های قلبی علائم مختلفی دارند .
✵ آریتمی ها
ریتم های غیرطبیعی قلب هستند . علائمی که فرد در این نوع بیماری تجربه می کند ، به نوع آریتمی بستگی دارد ( ضربان قلب بسیار سریع یا خیلی کند ) . علائم آریتمی شامل موارد زیر است :
• سبکی سر
• تپش قلب یا ضربان قلب تند
• نبض کند
• بیهوش شدن
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
✵ تصلب شرایین ( آترواسکلروز )
تصلب شرایین خون رسانی به اندام را کاهش می دهد . علائم آترواسکلروز علاوه بر درد قفسه سینه و تنگی نفس ، شامل موارد زیر است :
• سردی ، به ویژه در اندام ها
• بی حسی ، به ویژه در اندام ها
• درد غیر معمول یا غیر قابل توضیح
• ضعف در پاها و بازوها
✵ نقایص مادرزادی قلب
نقایص مادرزادی قلب ، مشکلات قلبی هستند که در هنگام رشد جنین ایجاد می شوند . برخی از نقایص قلبی هرگز تشخیص داده نمی شوند . موارد دیگر ممکن است هنگام ایجاد علائم مشاهده شوند ، مانند :
• پوست با ته رنگ آبی
• تورم اندام ها
• تنگی نفس یا مشکل در تنفس
• خستگی و انرژی کم
• ریتم نامنظم قلب
✵ بیماری عروق کرونر ( CAD )
CAD تجمع پلاکت ها در عروق است و ورود جریان خون به قلب بر اثر آن مسدود می شود . علائم CAD عبارتند از :
• درد یا ناراحتی در قفسه سینه
• احساس فشار یا فشار در قفسه سینه
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• احساس سوء هاضمه یا نفخ
✵ کاردیومیوپاتی
کاردیومیوپاتی بیماری است که باعث می شود ماهیچه های قلب بزرگ و سفت و ضعیف شوند . علائم این بیماری عبارتند از :
• خستگی
• نفخ
• تورم پاها ، به ویژه مچ پا
• تنگی نفس
• ضربان قلب یا تپش سریع
✵ عفونت های قلبی
اصطلاح عفونت قلب برای توصیف شرایطی مانند اندوکاردیت یا میوکاردیت استفاده می شود . علائم عفونت قلبی عبارتند از :
• درد قفسه سینه
• احتقان قفسه سینه یا سرفه
• تب
• لرز
• بثورات پوستی
✔ علائم بیماری قلبی در زنان
✵ زنان علائم و نشانه های متفاوتی از بیماری قلبی را ، نسبت به مردان تجربه می کنند ، به ویژه در مورد CAD و سایر بیماری های قلبی عروقی .
یک مطالعه در سال 2003 علائم بیشتری را در زنانی که دچار حمله قلبی شده بودند ، بررسی کرد . علائم اصلی آنها شامل نشانه های معمول حمله قلبی مانند درد قفسه سینه و سوزن سوزن شدن نیست . این مطالعه گزارش داد که زنان می گویند که دچار اضطراب ، اختلالات خواب و خستگی غیرمعمول یا غیرقابل توضیح هستند . 80 درصد از زنان در این مطالعه گزارش کردند که این علائم را حداقل یک ماه قبل از وقوع حمله قلبی تجربه کرده اند . علائم بیماری قلبی در زنان ممکن است با سایر بیماری ها مانند افسردگی ، یائسگی و اضطراب اشتباه گرفته شود .
علائم شایع بیماری قلبی در زنان عبارتند از :
• سرگیجه
• رنگ پریدگی
• تنگی نفس یا تنفس سطحی
• سبکی سر
• بیهوش شدن
• اضطراب
• حالت تهوع
• استفراغ
• درد فک
• گردن درد
• کمردرد
• سوء هاضمه یا درد شبیه گاز در قفسه سینه و معده
• عرق سرد
✔ علت بیماری های قلبی
بیماری قلبی مجموعه ای از بیماری ها و شرایطی است که باعث مشکلات قلبی عروقی می شود . هر نوع بیماری قلبی ناشی از موردی است که کاملاً مختص آن بیماری می باشد . آترواسکلروز و CAD ناشی از تجمع پلاکت در شریان ها است . سایر علل بیماری قلبی نیز در زیر شرح داده شده است .
✵ علل آریتمی
علت های آریتمی یا ریتم غیرطبیعی قلب عبارتند از :
• دیابت
• بیماری عروق کرونر
• نقایص قلبی ، از جمله نقایص مادرزادی قلبی
• داروها ، مکمل ها و داروهای گیاهی
• فشار خون بالا ( hypertension )
• مصرف زیاد الکل یا کافئین
• اختلالات مصرف مواد
• استرس و اضطراب
• آسیب یا بیماری قلبی
✵ علل نقص مادرزادی قلب
این بیماری قلبی در حالی رخ می دهد که نوزاد هنوز در رحم در حال رشد است . برخی از نقایص قلبی ممکن است جدی باشند و به موقع تشخیص داده شده و درمان شوند . برخی نیز ممکن است سالها تشخیص داده نشوند . ساختار قلب نیز با افزایش سن تغییر می کند و ممکن است باعث ایجاد یک نقص قلبی و به دنبال آن مشکلات و عوارض بیشتری شود .
✵ علل کاردیومیوپاتی
انواع مختلفی از کاردیومیوپاتی وجود دارد . هر نوع آن نتیجه شرایط خاصی است .
کاردیومیوپاتی اتساعی . شایع ترین نوع کاردیومیوپاتی که علت آن مشخص نیست و منجر به ضعف قلب می شود که ممکن است در نتیجه آسیب قبلی به قلب باشد ، مانند صدمه های ناشی از داروها ، عفونت ها و حمله قلبی . همچنین ممکن است ارثی یا نتیجه فشار خون کنترل نشده باشد .
کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک . این نوع بیماری قلبی منجر به سفت تر شدن ماهیچه قلب می شود و معمولاً ارثی است .
کاردیومیوپاتی محدود کننده . اغلب مشخص نیست چه چیزی منجر به این نوع از کاردیومیوپاتی می شود . در این بیماری نیز سفت شدن دیواره های قلب اتفاق می افتد . علل احتمالی ممکن است شامل ایجاد بافت اسکار و نوعی تجمع غیر طبیعی پروتئین معروف به آمیلوئیدوز باشد .
✵ علل عفونت قلبی
باکتری ها ، انگل ها و ویروس ها شایع ترین علل عفونت های قلبی هستند . عفونت های کنترل نشده در بدن اگر به درستی درمان نشوند نیز می توانند به قلب آسیب برسانند .
✔ عوامل خطر بیماری قلبی
عوامل خطر زیادی برای بیماری های قلبی وجود دارد . برخی از آنها قابل کنترل و برخی دیگر قابل کنترل نیستند . CDC ( مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها ) می گوید که حدود 47 درصد از منابع معتبر آمریکایی حداقل یک عامل خطر برای بیماری های قلبی را ذکر کرده اند . برخی از این عوامل خطر عبارتند از :
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا و سطح پایین لیپوپروتئین پر چگالی ( کلسترول خوب )
• سیگار کشیدن
• چاقی
• عدم فعالیت بدنی
سیگار کشیدن یک عامل خطر قابل کنترل است . به گفته موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی ( NIDDK ) افرادی که سیگار می کشند ، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را دو برابر می کنند . افراد مبتلا به دیابت نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری برای بیماری های قلبی باشند زیرا میزان بالای قند خون ، خطر موارد زیر را افزایش می دهد :
• آنژین ( درد در قفسه سینه )
• حمله قلبی
• سکته
• CAD ( بیماری عروق کرونر )
✵ اگر دیابت دارید ، کنترل کردن قند خون برای شما ضروری است تا خطر ابتلا به بیماری های قلبی را پایین بیاورید . انجمن قلب آمریکا ( AHA ) گزارش می دهد در افرادی که هم فشار خون بالا و هم دیابت دارند ، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی دوبرابر می شود .
✵ عوامل خطر غیرقابل کنترل
سایر عوامل خطر بیماری قلبی عبارتند از :
• سابقه خانوادگی
• قومیت
• ارتباط جنسی
• سن
اگرچه این عوامل خطر قابل کنترل نیستند ، اما می توانید اثرات آنها را زیر نظر داشته باشید . در مورد سابقه خانوادگی ( وجود انواع بیماری قلبی در افراد خویشاوند ) موارد زیر تاثیرگذار است :
• خویشاوند مرد زیر 55 سال ، مانند پدر یا برادر
• خویشاوند زن زیر 65 سال ، مانند مادر یا خواهر
سیاهپوستان غیر اسپانیایی تبار ، سفیدپوستان غیر اسپانیایی و افراد آسیایی یا متعلق به اقیانوس آرام در معرض خطر بیشتری نسبت به بومیان آلاسکا یا بومیان آمریکا هستند . همچنین مردان بیشتر از زنان در معرض بیماری های قلبی هستند . به گزارش CDC بین 70 تا 89 درصد منابع معتبر ، حوادث قلبی در ایالات متحده را در مردان بیشتر نشان می دهد .
سن نیز خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد . از 20 تا 59 سالگی ، مردان و زنان در معرض خطر مشابه CAD هستند . با این حال ، پس از 60 سالگی ، درصد مردان مبتلا بین 19.9 تا 32.2 درصد افزایش می یابد . فقط 9.7 تا 18.8 درصد از زنان در این سن مبتلا هستند .
✔ تشخیص بیماری قلبی
پزشک ممکن است در خواست چندین نوع آزمایش و ارزیابی را برای تشخیص بیماری قلبی دهد . برخی از این آزمایشات را می توان قبل از بروز علائم بیماری قلبی انجام داد . ممکن است از دیگران برای جستجوی علل احتمالی علائم در هنگام بروز آنها استفاده شود .
✵ معاینات فیزیکی و آزمایش خون
پزشک در ابتدا معاینه فیزیکی انجام می دهد و از علایمی که تجربه کرده اید ، سوال می کند . سپس سابقه پزشکی خانوادگی و شخصی شما را بررسی می کند . ژنتیک می تواند در برخی بیماری های قلبی نقش داشته باشد . اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده شما مبتلا به بیماری قلبی است ، این اطلاعات را حتما با پزشک خود به اشتراک بگذارید . آزمایش خون نیز اغلب توصیه می شود ، به این دلیل که سطح کلسترول را نشان داده و به پزشک در یافتن علائم التهاب کمک می کند .
✵ تست های تصویری
از انواع تست های تصویری برای تشخیص بیماری قلبی استفاده می شود .
• نوار قلب ( ECG یا EKG ) . این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب را کنترل کرده و به پزشک در تشخیص هرگونه بی نظمی ضربان های قلب کمک کند .
• اکوکاردیوگرام . نوعی سونوگرافی است که تصویر دقیقی از ساختار قلب ارائه می دهد .
• تست استرس . این تست در حالی انجام می شود که فرد فعالیت سنگین مانند پیاده روی ، دویدن یا دوچرخه ثابت را انجام می دهد . در طول آزمایش ، پزشک فعالیت قلب را در واکنش به فشار فیزیکی کنترل می کند .
• سونوگرافی کاروتید . برای انجام سونوگرافی دقیق شریان های کاروتید ، پزشک این سونوگرافی را درخواست می کند .
• مانیتور هولتر . ممکن است پزشک از شما بخواهد هولتر مانیتورینگ را به مدت 24 تا 48 ساعت استفاده کنید . با این آزمایش پزشک می تواند دید وسیعی از فعالیت قلب و بی نظمی های ضربان آن داشته باشد .
• تست تیلت ( سطح شیب دار ) . اگر به تازگی هنگام ایستادن یا نشستن دچار غش یا سبکی سر شده اید ، پزشک ممکن است این آزمایش را تجویز کند . در طول آن ، فرد به یک میز محکم بسته می شود و سپس میز را به آرامی بالا یا پایین می برند ، در حالی که ضربان قلب ، فشار خون و سطح اکسیژن وی را کنترل می کنند .
• سی تی اسکن . این آزمایش تصویربرداری به پزشک ، تصویر اشعه ایکس بسیار دقیق از قلب می دهد .
• MRI قلب . مانند سی تی اسکن این تست نیز تصویری بسیار دقیق از قلب و عروق خونی ارائه می دهد .
✵ آزمایشات تهاجمی
اگر نتایج معاینه فیزیکی ، آزمایش خون و آزمایشات غیر تهاجمی قطعی نباشند ، ممکن است پزشک بخواهد بدن بیمار را برای یافتن علائمی غیرعادی بررسی کند . آزمایشات تهاجمی شامل موارد زیر می باشد :
• کاتتریزاسیون قلبی و آنژیوگرافی عروق کرونر . به معنی قرار دادن کاتتر از طریق کشاله ران و عروق به قلب می باشد . گذاشتن این لوله نازک و منعطف در بدن به پزشک کمک می کند تا آزمایشات مربوط به قلب و عروق خونی را انجام دهد . هنگامی که کاتتر در قلب قرار گرفت ، پزشک می تواند آنژیوگرافی عروق کرونر را نیز انجام دهد . در طی آنژیوگرافی عروق کرونر ، ماده رنگی به شریان های ظریف و مویرگ های اطراف قلب تزریق می شود که باعث ایجاد یک تصویر اشعه ایکس بسیار دقیق می شود .
• مطالعه الکتروفیزیولوژی . در طول این آزمایش ، پزشک الکترودهایی را از طریق کاتتر به قلب وصل می کند . هنگامی که الکترودها در جای خود قرار دارند ، پزشک می تواند پالس های الکتریکی را از طریق آن ارسال کرده و نحوه واکنش قلب را ثبت کند .
✔ درمان های بیماری های قلبی
درمان بیماری های قلبی تا حد زیادی بستگی به نوع بیماری قلبی و همچنین میزان پیشرفت آن دارد . به عنوان مثال ، اگر عفونت قلبی باشد ، احتمالاً پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند . در صورت ایجاد پلاکت ، پزشک ممکن است دو رویکرد داشته باشد : دارویی را تجویز کند که می تواند خطر ابتلا به پلاکت اضافی را کاهش دهد و یا اینکه به شما در تغییر سبک زندگی کمک کند .
درمان بیماری های قلبی به سه دسته اصلی تقسیم می شود :
✵ تغییر سبک زندگی
انتخاب شیوه زندگی سالم می تواند به پیشگیری ، درمان و جلوگیری از بدتر شدن بیماری های قلبی کمک کند . اولین قدم در سبک زندگی سالم ، تغییر رژیم غذایی است . رژیم غذایی کم سدیم و کم چرب که سرشار از میوه و سبزیجات است به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی کمک می کند . بطور مثال با رژیم غذایی ( DASH ) ( متمرکز بر مصرف میوهها ، سبزیجات ، غلات و گوشت بدون چربی ) می توان فشار خون بالا را متوقف کرد . همچنین فعالیت ورزشی منظم و ترک دخانیات و کاهش مصرف الکل نیز باعث بهبود روند درمان بیماری می شود .
✵ داروها
ممکن است یک دارو برای درمان انواع خاصی از بیماری های قلبی لازم باشد . پزشک می تواند دارویی را تجویز کند که بیماری قلبی شما را درمان یا کنترل کند . برخی اوقات نیز داروهایی برای کاهش یا توقف خطر عوارض بیماری ها تجویز می شود .
✵ جراحی یا روشهای تهاجمی
در برخی موارد بیماری قلبی ، جراحی یا یک روش پزشکی برای درمان این بیماری و جلوگیری از تشدید علائم ضروری است . به عنوان مثال ، اگر شریان های قلب به دلیل تجمع پلاکت ها ، به طور کامل یا تقریبا مسدود شده اند ، پزشک ممکن است در شریان مسدود شده استنت ( استوانه مشبک فلزی ) بگذارد تا جریان خون منظم را برگرداند . به طور کلی روش درمانی که پزشک انتخاب می کند بستگی به نوع بیماری قلبی و میزان آسیب به قلب دارد .
✔ جلوگیری از بیماری قلبی
برخی از عوامل خطر بیماری قلبی مانند سابقه خانوادگی قابل کنترل و تغییر نیستند . اما با کاهش عوامل خطرقابل کنترل ، می توان احتمال ابتلا به بیماری قلبی را کاهش داد .
✵ فشار خون و کلسترول سالم
داشتن فشار خون سالم و محدوده کلسترول نرمال ، از اولین قدم هایی است که می توان برای داشتن قلبی سالم انجام داد . فشار خون بر حسب میلی متر جیوه اندازه گیری می شود . فشار خون سالم کمتر از 120 سیستولیک و 80 دیاستولیک در نظر گرفته می شود که اغلب به صورت 120 از 80 یا 120/80 میلی متر جیوه بیان می شود . سیستولیک اندازه گیری فشار هنگام انقباض قلب است . دیاستولیک اندازه گیری زمانی است که قلب در حال استراحت است . اعداد بالاتر نشان دهنده آن است که قلب برای پمپاژ خون ، بیش از حد کار می کند . سطح کلسترول ایده آل بستگی به عوامل خطر و سابقه سلامت قلب دارد . اگر در معرض خطر بالای بیماری های قلبی هستید ، دیابت دارید یا قبلاً حمله قلبی داشته اید ، سطح هدف شما کمتر از افرادی است که کم یا متوسط در معرض خطر قرار دارند .
✵ مدیریت استرس
به همان سادگی که به نظر می رسد ، مدیریت استرس می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهد . باید استرس مزمن را به عنوان عامل بیماری قلبی جدی گرفت . اگر مکرراً دچار اضطراب می شوید یا در زندگی غالبا با رویدادهای استرس زا مانند نقل مکان ، تغییر شغل یا طلاق مواجه شده اید ، حتما با پزشک خود مشورت کنید .
✵ سبک زندگی سالم
خوردن غذاهای سالم و ورزش منظم نیز مهم است . از مصرف غذاهای حاوی چربی زیاد و نمک زیاد خودداری کنید . پزشکان 30 تا 60 دقیقه ورزش را در اکثر روزها به طور کلی 2 ساعت و 30 دقیقه در هفته توصیه می کنند . با پزشک خود مشورت کنید تا بهتر بتوانید این دستورالعمل ها را رعایت کنید ، به ویژه اگر بیماری قلبی دارید . اگر سیگار می کشید ، ترک کنید . نیکوتین موجود در سیگار باعث منقبض شدن رگ های خونی می شود و اکسیژن رسانی را سخت تر می کند و ممکن اس باعث بیماری تصلب شرایین شود .
✔ بیماریهای قلبی به چه تغییراتی در شیوه زندگی نیاز دارد ؟
اگر به تازگی دچار بیماری قلبی شده اید ، با پزشک خود در مورد اقدامات لازم برای حفظ سلامتی هرچه بیشتر صحبت کنید . شما می توانید با تهیه یک لیست دقیق از عادات روزمره خود ، آن را به پزشک خود بدهید . موضوعات احتمالی این لیست عبارتند از :
• داروهایی که مصرف می کنید
• برنامه معمول فعالیت ورزشی
• رژیم غذایی
• سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا سکته مغزی
• سابقه شخصی فشار خون بالا یا دیابت
• هرگونه علائمی که تجربه می کنید ، مانند تپش قلب ، سرگیجه یا کمبود انرژی
مراجعه منظم به پزشک یکی از عادت های سبک زندگی سالم است که می توانید از آن استفاده کنید . اگر این کار را انجام دهید ، هر گونه مشکل احتمالی را می توان در اسرع وقت حل کرد .
پزشک نیز ممکن است نکات زیر را به شما توصیه نماید :
• ترک سیگار
• کنترل فشار خون
• ورزش منظم
• حفظ سطح کلسترول سالم
• کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
• تغذیه سالم
ممکن است انجام این تغییرات به یک باره ممکن نباشد . با پزشک مشورت کنید که کدام شیوه زندگی بیشترین تأثیر را خواهد داشت . حتی گام های کوچک در جهت رسیدن به این اهداف به شما کمک می کند تا تندرست بمانید .
✔ ارتباط بیماری قلبی و فشار خون بالا
بیماری قلبی می تواند در اثر فشار خون بالا ایجاد شود . فشار خون بالا نیاز به پمپاژ قوی تر قلب دارد تا خون بهتر در بدن گردش داشته باشد . این افزایش فشار می تواند باعث انواع مشکلات قلبی از جمله ضخیم شدن ، بزرگ شدن عضله قلب و تنگی عروق شود . نیروی اضافی که قلب باید برای پمپاژ خون استفاده کند ماهیچه های قلب را سفت و ضخیم می کند و بر میزان پمپاژ قلب نیز تأثیر می گذارد . بیماری قلبی فشار خون بالا می تواند انعطاف پذیری عروق خونی را کم کرده و آنها را سفت تر کند . بنابراین گردش خون نیز کند شده و بدن خون غنی از اکسیژن مورد نیاز را دریافت نمی کند .
✵ بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا ، علت اصلی مرگ و میر افراد مبتلا به فشار خون است ، بنابراین درمان هر چه سریعتر آن بسیار اهمیت دارد . درمان ، عوارض را متوقف کرده و از آسیب های احتمالی جلوگیری می کند .
✔ درمان بیماری های قلبی
بیماری های قلبی نیاز به یک عمر درمان و نظارت دقیق دارد . بسیاری از علائم بیماری قلبی را می توان با داروها ، روش های درمانی و تغییر شیوه زندگی برطرف کرد . در صورت شکست این روش ها ، ممکن است عمل جراحی انجام شود . اگر فکر می کنید علائم بیماری قلبی یا عوامل خطر آن را دارید ، حتما با متخصص قلب مشورت کنید تا عوامل خطر شناسایی شود و یا چند آزمایش غربالگری انجام دهید و برای سالم ماندن خود برنامه ای تهیه کنید . قبل از تشخیص بیماری توسط پزشک ، به سلامت کلی خود توجه داشته باشید ، این امر به ویژه در صورت داشتن سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا شرایطی که خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهد باید بیشتر رعایت شود . قطعا مراقبت از بدن و قلب در سال های آینده نیز برای شما مفید می باشد .