مترجم : آریاندخت مجدنیا
کافئین یک ماده ی محرک است که در غذاهای مختلف ، نوشیدنی ها و سایر محصولات یافت می شود که معمولاً برای بیدار نگه داشتن و هوشیاری استفاده می شود . کافئین از نظر فنی یک دارو است . برخی از محبوب ترین نوشیدنی ها مانند قهوه ، چای و نوشابه حاوی مقدار قابل توجهی کافئین هستند . برای مشاهده ی مکمل های کافئین اینجا کلیک کنید .
✵ در این مقاله به بررسی میزان مصرف مجاز کافئین برای جلوگیری از عوارض جانبی آن می پردازیم .
✔ مصرف بیش از حد کافئین
طبق کلینیک مایو ( کلینیک مایو در سال 1889 تأسیس شده و یکی از معتبرترین مراکز و دانشگاه های علوم پزشکی جهان است ) مقدار کافئین توصیه شده برای بزرگسالان سالم تا 400 میلی گرم در روز است . در صورت مصرف بیش از حد این مقدار ، ممکن است عوارضی رخ دهد . نوجوانان باید مصرفشان را تا 100 میلی گرم کافئین در روز محدود کنند . زنان باردار نیز باید مصرف روزانه ی خود را به کمتر از 200 میلی گرم کافئین در روز محدود کنند ، زیرا ممکن است بر کودک اثرات منفی بگذارد . با این حال این امر به سن ، وزن و سلامت کلی بدن هر فرد نیز بستگی دارد .
نیمه عمر متوسط کافئین در خون از 1 و نیم تا 9 و نیم ساعت است . این بدان معناست که ممکن است از 1 و نیم تا 9 و نیم ساعت طول بکشد تا سطح کافئین در خون به نصف مقدار اولیه برسد . این دامنه ی گسترده در نیمه عمر متوسط کافئین ، شناخت دقیق مقدار کافئین که می تواند منجر به اوردوز شود را دشوار می کند .
✔ منابع کافئین
جدول زیر نشان می دهد که طبق برخی از منابع رایج کافئین ، مقدار کافئین موجود در هر وعده ی غذایی چقدر است :
|
وعده ی غذایی |
کافئین ( میلی گرم ) |
قهوه سیاه |
340 گرم |
50-235 |
چای سیاه |
227 گرم |
30-80 |
لیموناد |
340 میلی لیتر |
30-70 |
ردبول ( انرژی زا ) |
236 میلی لیتر |
80 |
شکلات شیری |
45 گرم |
9 |
قرص کافئین |
1 قرص |
200 |
قرص اکسدرین |
1 قرص |
65 |
✵ منابع دیگر کافئین عبارتند از :
• آب نبات
• داروها و مکمل ها
• محصولات انرژی زا
• برخی آدامس ها
مصرف بیش از حد کافئین می تواند زندگی را تهدید کند ، اما بسیاری از افراد فقط برخی از علائم ناخوشایند را مشاهده می کنند که با دفع کافئین از بدن ، آنها نیز از بین می روند .
✔ فاکتورهای ایجاد کننده و مخاطره آمیز اوردوز کافئین
مصرف بیش از حد کافئین ( اوردوز ) از طریق مصرف بیش از حد نوشیدنی ها ، غذاها یا داروهای حاوی کافئین اتفاق می افتد . با این حال برخی از افراد می توانند روزانه بیش از مقدار توصیه شده را بدون مشکل مصرف کنند اما این کار توصیه نمی شود زیرا دوزهای بالای کافئین می تواند باعث مشکلات عمده ی سلامتی از جمله ضربان قلب نامنظم و تشنج شود . همچنین مصرف مقادیر بالای کافئین به طور منظم می تواند منجر به عدم تعادل هورمونی شود .
حتی اگر به ندرت کافئین مصرف می کنید ، بدن شما ممکن است به آن حساسیت خاصی داشته باشد ، بنابراین از مصرف زیاد آن خودداری کنید . حتی اگر به طور منظم مقدار زیادی کافئین مصرف می کنید ، با احساس اولین علائم ناخوشایند ، باید مصرف را متوقف کنید .
✔ علائم اوردوز کافئین چیست ؟
انواع مختلفی از علائم می تواند رخ بدهد . برخی از آنها ممکن است بلافاصله بروز نکنند .
✵ به عنوان مثال ممکن است موارد زیر را تجربه کنید :
• سرگیجه
• اسهال
• تشنگی بسیار
• بی خوابی
• سردرد
• تب
• تحریک پذیری
✵ علائم دیگر شدیدتر هستند و خواستار درمان فوری پزشکی می باشند . این علائم جدی ترِ اوردوز کافئین شامل موارد زیر است :
• مشکل تنفس
• استفراغ
• توهم
• گیجی
• درد قفسه سینه
• ضربان قلب نامنظم یا سریع
• حرکات غیرقابل کنترل عضلانی
• تشنج
نوزادان همچنین می توانند از اوردوز کافئین رنج ببرند . این اتفاق ممکن است هنگامی رخ دهد که شیر مادر حاوی مقادیر زیادی کافئین باشد . برخی از علائم خفیف شامل حالت تهوع است و عضلات ممکن است به طور مداوم سفت و شل شوند .
علائم جدی تر اوردوز کافئین می تواند استفراغ ، تنفس سریع و شوک نیز باشد .
✵ اگر شما یا کودکی این علائم را تجربه می کنید ، بلافاصله برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید .
✔ تشخیص اوردوز کافئین
اگر احساس اوردوز کافئین کردید ، قبل از بروز علائم ، محصولات حاوی کافئین را که مصرف کرده اید به پزشک اطلاع دهید .
میزان تنفس ، ضربان قلب و فشار خون شما کنترل می شود ، درجه حرارت شما گرفته می شود و برای شناسایی داروهای موجود در سیستم بدن شما ، آزمایش ادرار یا خون انجام خواهید داد .
✔ درمان اوردوز کافئین
منظور از درمان این است که هنگام کنترل علائم ، کافئین را از بدن خارج کنید . ممکن است به شما زغال فعال داده شود ، یک داروی رایج برای اوردوز دارو ، که اغلب از رفتن کافئین به دستگاه گوارش جلوگیری می کند .
اگر کافئین وارد دستگاه گوارش شما شده باشد ، ممکن است به شما یک ملیّن یا حتی یک شستشوی شکمی پیشنهاد شود . شستشوی معده فرایند تخلیه ی محتویات معده یا لاواژ معده می باشد . بیش از 200 سال است که برای خارج کردن سم از معده از این روش استفاده می شود . از این روش معمولاً بر روی افرادی که سم بلعیده یا مصرف بیش از اندازه ی دارو و ... داشته اند استفاده می شود . همچنین برای تمیز کردن دستگاه گوارش قبل از عمل جراحی نیز کاربرد دارد . پزشک بهترین روش را برای هرچه سریع تر خارج کردن کافئین از بدن انتخاب می کند . در این مدت قلب شما از طریق EKG ( الکتروکاردیوگرام ) کنترل می شود . در صورت لزوم ممکن است از پشتیبانی تنفسی نیز برخوردار شوید .
اگر علائم شدید به نظر می رسد ، به شما توصیه می شود که برای درمان فوری به بیمارستان مراجعه کنید .
✔ جلوگیری از اوردوز کافئین
برای جلوگیری از اوردوز کافئین ، از مصرف بیش از حد کافئین خودداری کنید . نباید بیش از 400 میلی گرم کافئین در روز مصرف کنید و حتی اگر به کافئین حساسیت بیشتری دارید نیز باید میزان مصرف کمتر باشد .
✔ نتیجه نهایی
اوردوز کافئین معمولاً بدون ایجاد مشکلات سلامتی طولانی مدت قابل درمان است اما می تواند کشنده باشد ، به ویژه برای افراد جوان تر مانند نوزادان و کودکان نوپا .
مصرف بیش از حد کافئین همچنین می تواند شرایطی مانند اضطراب را بدتر کند . یک منبع معتبر ، اثرات خاص اوردوز کافئین را با سایر داروها مانند آمفتامین و کوکائین مرتبط کرده است .
وقتی درمان خیلی دیر انجام شود ، ممکن است مشکلات جبران ناپذیری برای سلامتی و حتی خطر مرگ وجود داشته باشد .