كیفیت و كمیت خواب در افراد از سنین نوزادی تا كهنسالی متفاوت است همانطور كه نیاز غذایی این گروهها با یكدیگر تفاوت دارند. نوزادان به علت آنكه هنوز دستگاههای بدنشان اعم از استخوان و اعصاب رشد كافی نكرده و حتی استخوان جمجمه آنها نرم و غضروف مانند است به زمان نیاز دارند تا استخوانهایشان كاملا استحكام یابند. به همین دلیل است كه توصیه میشود به نواحی سر و جمجمه نوزاد فشار داده نشود و نیز هنگام تولد نوزاد، همه دقت و آرامش را در به دنیا آمدن او به عمل آورید. زیرا حدود 30% از معلولیتها جسمانی، ذهنی و ناهنجاریهای روحی و روانی میتواند به برخورد غیر علمی و اصولی از طریق پزشك، ماما و یا حتی زائو مرتبط باشد. به همین دلیل باید از پزشكان و افراد متخصص در هنگام تولد استفاده كرد.
خواب نوزادزمینه رشد بیشتر را در او به وجود میآورد و به همین دلیل شاید بتوان گفت كه انسان تا پایان عمر رشد عرضی خواهد داشت وبیشتر حجم بدن و ترمیم عضلات و نیز رشد عضلانی، هنگام خواب در اثر ترشح هورمون ویژه انجام میپذیرد.به دلیل ساختار بدنی متفاوت افراد، نمیتوان ساعت خاصی را برای خواب معین كرد. اما عرف بر آن است كه افراد بالای 18 سال در شبانه روز 8 ساعت بخوابند. این ساعات در سنین زیر 18 سال تا پایان دوره مهد كودك به 12 ساعت در روز و در نوزادان به 18 تا 20 ساعت و یا بیشتر افزایش مییابد.
از لحاظ ژنتیكی تفاوتی در ساعات خواب بزرگسالان زن و مرد وجودندارد؛ اما مردان به علت درگیریهای شغلی و فعالیتهای شدید بدنی به خواب بیشتری نیازمند میباشند؛ به ویژه افرادی كه به ورزش، خصوصا ورزشهای سنگین مانند پرورش اندام، وزنه برداری، پاورلیفتینگ و سایر ورزشهای قدرتی میپردازند. طبیعی است كه خواب این گروه بیش از افراد دیگر است. در صورتی كه این افراد هر روزه به علت كار، تحصیلات و یا به دلایلی كمتراز عرف و نیاز واقعی بخوابند و این كم خوابی مستمرا در طی ماهها و سالها ادامه یابد از كمی وزن و عدم پیشرفت عضلانی رنج خواهند برد.
اصولا كم خوابی، پیری زودرس و یا در كنار آن ضعف و سستی و بیحالی و بیانگیزگی و گاهی خلق تنگی و حتی رفتارهایی با عصبانیت نیز به همراه میآورد. چون در مغز ما همه خاطرهها ثبت میگردد، بالطبع حافظه فشارهای جسمانی و بیخوابی كمبودهای بدن نیز ثبت میشوند و طی ماهها و سالهای آتی عوارض ناشی از آن را به شكل بروز مشكلات روحی و جسمی پدیدار میسازد. رفتارهای هنجار و فعالیتهای معمول میتواند در لذت بردن از خوابی آرام كاملا مؤثر باشد. كار و شغل بدون اظطراب و استرس و بدور از تأثیرات عذاب وجدان، خواب كافی توأم با آرامش را فراهم میسازد. علاوه بر آن اعصاب بیارتباط با خواب نیست و بنابراین در طول شبانه روز باید با دیگران و حتی با خود رفتاری توأم با آرامش و آسایش داشت تا از خوابروان و آرامبخش لذت برد.
ورزش به شما كمك میكند تا علاوه بر پیشرفت هماهنگی اعضای بدن، عمیق و راحت بخوابید. بدن در روزهای پرمشغله فشارهای فیزیكی و روانی خواب بیشتری نسبت به روزهای دیگر نیاز خواهید داشت. بنابراین خواب امروز با خواب فردای شما متفاوت است. بهترین ساعات خواب در طول 24 ساعت شبانه روز 3 تا 4 ساعت عصرها و 3 تا 4 ساعت شبها است. هرچند نظم فعلی اجتماعی، خواب پیوسته 8 ساعته شبانه را میطلبد، اما به روش فوق نیز میتوان خوابید.
برای داشتن خواب راحت و كافی 1 تا 5/1 ساعت پیش از خواب، كتاب مطالعه كنید. به چیزی غیر از آرمیدن فكر نكنید. همه داد و ستدها و درگیری روزانه را از ذهن دور كنید. تمام روز فردا در اختیار شماست تا تصمیم كافی برای انجام كارها بگیرید.بیخوابی و مشوش كردن فكر و ذهن در حل مشكلات فردا كمكی نمیكند. بنابراین هنگامی كه از خواب برمیخیزید، تمركز و قدرت فكر بیشتر و بهتری نسبت به شب قبل خواهید داشت.
نور اضافی را از محیط كم كنید. سروصدا را كاهش دهید. محل رختخواب را از نظر نیازهای خوابی راحت مثل بالشتك، پتو، روانداز، زیرانداز، ملحفه و... فراهم آورید.از ساعت 6 یا 7 غروب از مصرف مایعات ادرارآور و محرك و مدرها پرهیز نمایید تا در طول خواب شبانه نیاز به دستشویی نداشته باشید. بعضی افراد برای به موقع بیدار شدن از حد معینی نوشیدنی استفاده میكنند تا به موقع بیدار شوند. هرچند اینروشها مورد تأیید نیستند، اما راهكارهایی فردی و خصوصی نزد افراد وجود دارند كه برای رسیدن به یك خواب آرامبخش آنها را تجربه كردهاند. در هر حال خواب نه تنها انگیزه كافی برای تلاش روز بعد را به وجود میآورد بلكه در نشاط، شادی، و سلامت اندامهای درونی و همچنین تمدد اعصاب و رشد اندامها مؤثر خواهد بود.