تاریخچه بدنسازی در ایران
علاوه بر سابقه کهن و تاریخی تمرینات با وزنه در ایران باستان پرورش اندام مدرن نیز در ایران از سابقهای طولانی برخوردار است. تا پیش از سال ۱۳۰۰ ش. اصلاً نامی از ورزش پرورش اندام در ایران نبود و تنها ورزشکاران و پهلوانان باستانیکار بخاطر تمرینات داخل گود و بلندکردن وزنههای آن زمان در بیرون از گود، اندامهای در خور توجهی داشتند و اگر بدنهای پهلوانان باستانی کار سالهای گذشته را مورد ملاحظه قرار داد، در اکثر آنها اندامی ورزیده با عضلاتی پیچیده جلب توجه میکند. تا سال ۱۳۲۴ ش. هیچ مسابقهٔ پرورش اندام و یا رقابتی که در آن اندام افراد مورد قضاوت قرار بگیرد، برگزار نشده بود ولی زنده یاد منوچهر مهران اهل مشهد در سال ۱۳۲۲ ش. باشگاه نیرو و راستی را در تهران تاسیس کرد و خود از بنیانگذاران پرورش اندام در ایران گردید وی با توجه به مسئولیتی که داشت رئیس ادارهٔ مسابقات ورزشی تربیت بدنی ایران در سال ۱۳۲۴ ش. اولین مسابقات پرورش اندام را در خیابان لاله زار در تماشاخانهٔ دهقان رسماً برگزار نمود. البته به مدت ۴ سال رقابتها به صورت جدی برگزار نمیشدند تا اینکه در سال ۱۳۲۸ ش. مسابقات پرورش اندام در سه رشته قدی و در تهران برگزار شد و نتایج ذیل به دست آمد:
دسته اول : باقریان
دسته دوم : سیرون هامازاسب
دسته سوم : ایلونش
بعدها مسابقاتی دیگر نیز در تهران و شهرستانها برگزار شد تا اینکه در مسابقات جهانی وزنهبرداری سال ۱۹۴۸ که در لندن برگزار گردید، شادروان محمود نامجو در خاتمه مسابقات وزنهبرداری از طرف اسکار استیت دبیرکل فدراسیون وزنهبرداری آن زمان تشویق به شرکت در رقابت بهترین بدن در آن مسابقات گردید که شادروان نامجو در رشته کوتاه قدان به مقام اول جهان دست یافت و استیو ریوز قهرمان بلند قدان گردید. همچنین پس از رقابتهای وزنهبرداری آسیا در سال ۱۹۵۱ م. ، در رقابتی برای انتخاب بهترین بدن مرحوم نامجو به مدال نقره دست یافت. در سال ۱۳۳۶ش. (۱۹۵۷ م.) همراه با مسابقات جهانی وزنهبرداری در تهران و مسابقات جهانی و آسیائی پرورش اندام نیز برگزار گردید که زنده یاد نامجو اول و سیرون هامازاسب دوم آسیا گردیدند، شادروان زینال بلانشی نیز در این زمان خوب درخشید و از این زمان به بعد برخی باشگاهها و سازمانهای خصوصی و دولتی گاهگاهی مسابقاتی در گوشه و کنار کشور و تهران مسابقات داخلی یا چندجانبهٔ پرورش اندام برگزار میکردند. در سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ ش به نامهایی نظیر شادروان زینال بلانشی (زیباترین سینهٔ ایران)، محمود نامجو، سهراب سرابی، سیرون هامازاسب، حیدر معارفی و غلام مالکی بر میخوریم. در مهرماه سال ۱۳۴۴ ش. (۱۹۶۵ م.) مسابقات انتخابی تیم ملی برای اعزام تیم به مسابقات آسیایی و جهانی برگزار گردید. در این مسابقات که در دو رشته آپولون و هرکول برگزار شد، نتایج زیر بدست آمد:
در رشته آپولون : ۱. سهراب سرابی ۲. غلام مالکی ۳. شادروان زینال بلانشی
در رشتهٔ هرکول : ۱. سیرون هامازاسب ۲. حیدر معارفی ۳. علی حسینی و حاج موسی (مشترکاً) تیم اعزامی عبارت بود از آقایان سهراب سرابی، غلام مالکی، سیرون هامازاسب و حیدر معارفی.
متأسفانه علی رقم کسب نتیجهٔ درخشان تیم اعزامی، بر اساس برخی غرض ورزیها مسابقات پرورش اندام در ایران از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۰ ش. منحل شد. در سال ۱۳۵۰ ش. زنده یاد محمود نامجو با نظارت تربیت بدنی چند دوره مسابقه پرورش اندام مختلف برگزار نمود که اولین دوره آن در باشگاه دخانیات تهران برگزار گردید، سپس از سال ۱۳۵۰ ش. کمیتهٔ پرورش اندام بطور رسمی در ایران و زیرنظر فدراسیون وزنهبرداری شروع به فعالیت نمود و مسئولیت کمیته را حسین شکوه یکی از قهرمانان اسبق پرورش اندام بعهده داشت وی که سالها در لوس آنجلس آمریکا اقامت داشته و در سال ۱۳۳۰ ش. در ایالت کالیفرنیا نفر اول شده بود، یک دورهٔ مسابقات پرورش اندام همراه با مسابقات قهرمانی وزنهبرداری کشور در مرداد ماه سال ۱۳۵۰ ش. در شهر مشهد برگزار گردید (این دور از رقابتها بعداً به عنوان اولین دور رقابتهای پرورش اندام معرفی شدهاست) در این دور از رقابتها که در سه رشتهٔ قدی برگزار گردید، که نتایج ذیل به دست آمد:
در رشته کوتاه قد: سهراب سرابی اول
در رشته میانه قد: سیرون هامازاسب اول
در رشته بلند قد: علی علایی اول
البته در این دوره از رقابتها، رقابتهایی به صورت مِستری و انتخاب قهرمانِ قهرمان و اختصاص لقب آقای ایران نیز برگزار شد که در این رقابت سهراب سرابی با غلبه بر سیرون هامازاسب عنوان آقای ایران را به خود اختصاص داد. مسابقات کشوری و انتخابی تیم ملی ایران در سالهای ۱۳۵۱ ش. در تهران؛ ۱۳۵۲ ش. در سنندج؛ ۱۳۵۳ ش. در تهران؛ ۱۳۵۴ ش. در همدان؛ ۱۳۵۵ ش. در تهران؛ ۱۳۵۶ ش. در کرمانشاه؛ ۱۳۵۷ ش. در تبریز برگزار گردید و در تمامی این سری رقابتها سهراب سرابی به عنوان قهرمان قهرمانان و آقای ایران دست یافته و پرورش اندام نیز رونق و شهرت خوبی به دست آورد. در طی این سالها ایران در چندین دوره مسابقات آسیایی و جهانی شرکت نمود، از آن جمله، آسیایی ۱۳۵۲ ش. در مالزی که مهدی خانقاهی در قد بلند اول شد و سهراب سرابی در قد متوسط دوم شد و در جمع رحمت جورامی از سنگاپور، آقای آسیا شد. در سال ۱۳۵۳ ش. تیم ایران در مسابقات آسیائی شرکت نکرد اما در مسابقات جهانی پرورش اندام که در سوئیس برگزار گردید، شرکت نمود که سهراب سرابی در رشته کوتاه قد، به رتبه پنجمی جهان دست یافت. در سال ۱۳۵۴ ش. مسابقات آسیائی در سنگاپور برگزار گردید که سهراب سرابی در رشته کوتاه قد، اول و مهدی خانقاهی در رشته میانه قد، سوم شدند. سال ۱۳۵۵ ش. مسابقات آسیا در لاهور پاکستان برگزار گردید که سهراب سرابی، نفر دوم در رشته میانه قد، مهدی خانقاهی نفر سوم در رشته بلند قد گردیدند. در سال ۱۳۵۶ ش. مسابقات آسیائی در کلکته هندوستان برگزار شد و تیم ایران در آن شرکت داشت در این دوره از رقابتها رشتههای پرورش اندام از قدی به وزنی تغییر پیدا نمود. اوزان پرورش اندام آسیائی در اولین دوره مسابقات وزنی به چهار رشته وزنی:
رشته سبک وزن: ۶۵kg و پایینتر
رشته میانه وزن: از ۶۵kg تا ۷۵kg
رشته سنگین وزن: از ۷۵kg تا ۹۰kg و
رشته فوق سنگین: بیش از ۹۰kg.
تقسیم گردیده بود که در رشته سبک وزن رحمت الله عظیمی، نفر دوم و محمد تبریزی در رشته میانه وزن، نفر چهارم و سعید بیضاوی در رشته سنگین وزن، نفر سوم شدند. در اینسال (۱۳۵۶ ش.)، تیم ایران در مسابقات جهانی شهر نیم فرانسه شرکت نمود که متأسفانه هیچکدام از شرکت کنندگان نتوانستند تا رده ششم برسند. در سال ۱۳۵۷ تیم ایران در مسابقات آسیائی سنگاپور شرکت نمود که در نتیجه رحمت الله عظیمی در ۶۵ کیلو، سوم و سهراب سرابی در ۷۵ کیلو، سوم و مهدی خانقاهی در ۹۰ کیلو، اول و سعید بیضاوی در ۹۰+ کیلو، سوم شدند و این آخرین دوره شرکت تیم پرورش اندام ایران در مسابقات آسیائی تا قبل از انقلاب ایران بود. پیش از انقلاب، ورزشکاران رشته پرورش اندام ایرانی که در مسابقات برون مرزی شرکت نموده بودند، عناوین زیر را بدست آوردند:
جهانی ۱۹۴۸ م. لندن، انگلستان: در رشته کوتاه قد: محمود نامجو اول.
آسیایی ۱۹۵۱ م. : در رشته کوتاه قد: محمود نامجو دوم.
آسیایی ۱۹۵۷ م. تهران، ایران: قهرمان قهرمانان: محمود نامجو.
آسیایی ۱۹۶۵ م. تهران، ایران: در رشته کوتاه قد: سهراب سرابی اول.
جهانی ۱۹۶۵ م. تهران، ایران: در رشته کوتاه قد: سهراب سرابی سوم.
آسیایی ۱۹۷۳ م. کوالالامپور، مالزی: در رشته کوتاه قد: سهراب سرابی دوم. در رشته بلند قلد: مهدی خانقاهی اول.
جهانی ۱۹۷۳ م. ژنو، سوئیس: در رشته کوتاه قد: سهراب سرابی چهارم.
جهانی ۱۹۷۴ م. ورونا، ایتالیا: در رشته کوتاه قد: سهراب سرابی پنجم.
آسیایی ۱۹۷۵ م. سنگاپور: در رشته کوتاه قد: سهراب سرابی اول. در رشته میانه قد: مهدی خانقاهی سوم.
آسیایی ۱۹۷۶ م. لاهور، پاکستان: در رشته کوتاه قد: سهراب سرابی دوم. در رشته بلند قد: مهدی خانقاهی سوم.
آسیایی ۱۹۷۷ م. کلکته، هند: در رشته ۶۵kg: رحمت الله عظیمی دوم. در رشته ۸۰kg: مهدی خانقاهی دوم. در رشته ۹۰kg: سعید بیضاوی سوم.
آسیایی ۱۹۷۸ م. سنگاپور: در رشته ۶۵kg: رحمت الله عظیمی سوم. در رشته ۷۰kg: سهراب سرابی سوم. در رشته ۸۰kg: مهدی خانقاهی اول. در رشته ۹۰kg: سعید بیضاوی سوم.
متأسفانه به علت بحبوحه تغییر و تحولات سیاسی و هشت سال جنگ تحمیلی علیه ایران، از سال ۱۳۵۷ ش. مسابقات قهرمانی پرورش اندام در ایران تعطیل گردید، تا اینکه دوباره از سال ۱۳۷۲ ش. پرورش اندام زیرنظر فدراسیون وزنهبرداری و بخاطر علاقهمندانش بصورت رسمی فعالیت خود را آغاز نمود که اولین مسابقات قهرمانی کشور در تهران در سالن وزنهبرداری مجموعه آزادی تهران با شکوه هرچه تمامتر برگزار گردید و سپس رقابتهای قهرمانی کشور در سال ۱۳۷۳ ش. در همدان برگزار گردید و تیم ملی پرورش اندام ایران پس از انقلاب برای نخستین بار به مسابقات آسیائی سنگاپور اعزام شدند که یزدان راد به مقام سوم آسیا دست یافت و این اولین مدال برون مرزی بعد از انقلاب پرورش اندام ایران میباشد. از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۴ پرورش اندام به عنوان زیر مجموعه رشته وزنهبرداری صاحب فدراسیون مستقل نبود و یازده سال سرد و تاریک بر پرورش اندام ایران حکمرانی میکرد که بسیاری از قهرمانان و نخبگان پرورش اندام را گوشه نشین کرد و یا آنها را از کشور فراری داد، تا اینکه بالاخره با تلاش بزرگان این رشته بخصوص سهراب سرابی و کسب عناوین جهانی در پرورش اندام، فدراسیون مستقل پرورش اندام بنام فدراسیون پاورلیفتینگ و پرورش اندام در سال ۱۳۸۴ ش. با موافقت سازمان تربیت بدنی تاسیس و آقای ناصر پورعلی فرد بعنوان رئیس فدراسیون، یزدان راد دبیر فدراسیون و سهراب سرابی رئیس کمیته فنی فدراسیون انتخاب و فعالیت خود را با تشکیل کمیتههای مختلف آغاز نمودند. بعد از انقلاب، ورزشکاران رشته پرورش اندام ایرانی که در مسابقات بینالمللی شرکت نمودند، عناوین زیر را بدست آوردند.
آسیائی ۱۹۹۳ سنگاپور: در رشته +۹۰kg: یزدان راد، سوم.
آسیائی ۱۹۹۴ مالاکا، مالزی: در رشته ۷۰kg: محسن یزدانی، سوم. در رشته +۹۰kg: یزدان راد، سوم.
آسیائی ۱۹۹۶ دهلی نو، هندوستان: در رشته +۹۰kg: یزدان راد، اول و مهدی لطیفی، سوم
آسیائی ۱۹۹۷ سئول، کره جنوبی: دراین دوره از رقابتها سهراب سرابی در مسابقه استادان بزرگ (GRAND MASTER) کره جنوبی دوم شد.
جهانی ۱۹۹۸ م. ازمیر، ترکیه: در رشته ۷۰kg: محسن یزدانی دوم.
آسیائی ۱۹۹۹ تایپه، چین: در رشته ۸۵kg: علی تبریزی نوری، دوم. در رشته ۹۰kg: احسان الله کنگرلو، سوم. در رشته +۹۰kg: عباس مهدی یزدلی، دوم.
جهانی ۱۹۹۹ م. براتیسلاوا، اسلواکی: در رشته ۷۰kg: محسن یزدانی اول.
جهانی ۲۰۰۰ م. مالاکا، مالزی: در رشته ۷۰kg: محسن یزدانی دوم.
آسیایی ۲۰۰۱؛ پوسان، کره جنوبی: در رشته ۷۰kg: سامان سرابی، اول. در رشته ۹۰kg: علی تبریزی، اول.
آسیایی ۲۰۰۳؛ قزاقستان: در رشته ۷۰kg: سامان سرابی، اول.
جهانی ۲۰۰۳ م. بمبئی، هند: در رشته ۷۵kg: بیت الله عباسپور اول.
جهانی ۲۰۰۵ م. شانگهای، چین: در رشته ۷۰kg: سامان سرابی سوم. در رشته ۷۵kg: بیت الله عباسپور سوم.
المپیک آسیایی ۲۰۰۶؛ دوحه، قطر: در رشته ۷۰kg: سامان سرابی، چهارم.
آسیایی ۲۰۰۷ م. شانگهای، چین: در رشته ۷۵kg: مهدی کامرانی، سوم. در رشته ۸۰kg: بیت الله عباسپور، اول. در رشته ۸۵kg: مهدی عیاری، دوم. در رشته ۹۰kg: افشین محی الدین، سوم. در رشته ۹۰kg+ (فوق سنگین): غلام عباس گلشنی، دوم.
آسیایی ۲۰۰۸ م. هُنگکُنگ: در رشته ۸۰kg: رضا موسی زاده، سوم. در رشته ۸۵kg: بیت الله عباسپور، اول و رضا باقرزاده دوم. در رشته ۹۰kg: هاشم شریفی، سوم. در رشته ۹۰kg+ (فوق سنگین):
علی تبریزی، اول.