ماهی ماده غذایی مفیدی است كه در مناطق شمالی و جنوبی كشورمان یعنی مناطقی كه در كنار دریا واقع شده‌اند، جزو مواد اصلی و اساسی برنامه غذایی مردم این مناطق محسوب می‌شود.

فواید ماهی

ماهی دارای ارزش تغذیه ای بسیار بالایی است و اكثر مواد مغذی مفید و ضروری برای انسان را به تنهایی داراست. ولی ویژگی مخصوص ماهی كه آن را بین سایر مواد غذایی حائز اهمیت خاص ساخته است، نوع چربی موجود در آن است.

ماهی و محصولات دریایی با وجود آن كه جزو مواد غذایی حیوانی هستند، ولی از نظر تركیب چربی با سایر مواد حیوانی متفاوت‌اند. چربی موجود در مواد غذایی حیوانی به طور عمده حاوی تركیباتی به نام اسیدهای چرب اشباع شده هستند كه این تركیبات موجب بالا بردن كلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب خون می‌شوند.

بنابراین افراط در مصرف چربی‌های حیوانی، سلامت قلب و عروق را به خطر انداخته و در نهایت منجر به سكته‌های قلبی و مغزی می‌شود. ولی ماهی و آبزیان با وجود آن كه از دسته مواد غذایی حیوانی هستند با این حال نوع چربی موجود در آنها مشابه مواد گیاهی است و از اسیدهای چرب اشباع نشده به نام امگا 3 در آبزیان وجود دارد كه اثرات بسیار مهمی‌در سلامت انسان به عهده دارد و در پیش‌گیری از بسیاری از بیماریها و كنترل و كمك به بهبود اختلالات و عوارض مختلف نقش مهم و سازنده‌ای به عهده دارد.

جالب است بدانیم كه چربی موجود در بافت‌های ماهی و آبزیان تنها موجب افزایش كلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب خون و عوارض قلبی و عروق كمك مؤثری نیز می‌كند. ماهی از منابع بسیار خوب پروتئین محسوب می‌شود. پروتئین موجود در ماهی از نظر كمیت و كیفیت قابل توجه است، بدین معنی كه پروتئین موجود در ماهی به شكلی است كه به آسانی در دستگاه گوارش هضم و جذب می‌شود و به طور تقریبا كامل در بدن به مصرف می‌رسد.

ماهی یكی از منابع خوب آهن است و آهن در خونسازی و همچنین در حفظ مقاومت بدن در برابر میكروب‌ها نقش مهمی‌به عهده دارد. آهن موجود در ماهی به گونه‌ای است كه جذب آن در دستگاه گوارش آسان بوده و به خوبی در بدن به مصرف می‌رسد. علاوه بر آن آهن موجود در ماهی، جذب آهن منابع گیاهی را هم افزایش می‌دهد بنابراین نقش مهمی‌در پیشگیری از كم خونی ناشی از فقر آهن به عهده دارد.

ماهی حاوی مقدار قابل توجهی ویتامین‌های گروه "B" در تنظیم فعالیت سلول های عصبی و در نتیجه در سلامت سیستم عصبی و نیز در سلامت پوست تاثیر دارند. همچنین بعضی از انواع ویتامین‌های گروه "B"در خون سازی نیز مؤثرند. بنابراین با مصرف ماهی می‌توانیم به سلامت اعصاب، شادابی، طراوت پوست و پیشگیری از كم خونی كمك كنیم .

ماده مغذی دیگری كه در ماهی به مقدار كافی وجود دارد روی می‌باشد. روی یك ماده مغذی است كه در رشد كودكان و نوجوانان و نیز در بلوغ جنسی نوجوانان تاثیر مهمی‌دارد. كمبود این ماده مغذی در دوران رشد موجب كوتاهی قد و در صورت كمبود شدید باعث كوتولگی می‌شود. همچنین در دوران بلوغ منجر به تاخیر در بلوغ جنسی می‌شود. ماهی این ماده غذایی مفید با دارا بودن روی به میزان كافی می‌تواند به رشد و تنظیم بلوغ جنسی كمك كند.

ماهی از منابع غنی فلوئور در سلامت و استحكام دندان‌ها و در پیشگیری و پوسیدگی دندان تاثیر مهمی‌دارد. پس با مصرف ماهی می‌توانیم به سلامت و استحكام دندان‌های خود كمك كنیم فلوئور همچنین در پیشگیری از استئوپروز یا پوكی استخوان مؤثر است.

ماهی دریا از بهترین منابع ید به حساب می‌آید. ید یكی از مواد مغذی است كه تاثیر مهمی‌در سلامت انسان دارد. ید در رشد اثرات قابل توجهی دارد و كمبود آن موجب اختلال در رشد و كوتاهی قد می‌شود. بنابراین مصرف ماهی به مقدار كافی در دوران رشد ضروری است. ید همچنین در تكامل سیستم عصبی نقش مهمی‌دارد و چنانچه خانم‌ها در دوران بارداری مبتلا به كمبود شدید ید باشند، كودكانشان علاوه بر اختلال در رشد جسمی‌دچار عقب افتادگی ذهنی نیز می‌شوند و این مشكل تا آخر عمر گریبان‌گیر آنان خواهد شد. همچنین كمبود ید در شیر مادر می‌تواند منجر به اختلال در رشد جسمی‌ و ذهنی كودك شیرخوار بشود.

مصرف ماهی "2" تا"3" بار در هفته در برنامه غذایی مادران باردار و شیرده می‌تواند اثرات مثبتی در رشد جسمی‌و ذهنی جنین و نوزاد داشته باشد. نقش دیگری كه ید در سلامت انسان به عهده دارد تاثیر آن در متابولیسم مواد انرژی‌زا است. كمبود ید موجب كاهش متابولیسم مواد انرژی‌زا در بدن شده و در نتیجه منجر به افزایش وزن و چاقی می‌شود. ید در تولید مثل نیز مؤثر است و افراد مبتلا به گواتر ناشی از كمبود ید دچار اختلال در تولید مثل خواهند شد. مصرف ماهی و آبزیان می‌تواند نیاز انسان را به ید تامین كرده و از بروز عوارض ناشی از كمبود ید پیش‌گیری كند.

ماهی از منابع خوب فسفر محسوب می‌شود. فسفر ماده ای است كه همراه كلسیم در سلامت و استحكام استخوان ها تاثیر مهمی‌دارد. ماهی‌هایی كه با استخوان مصرف می‌شوند مانند ماهی كیلكا و ساردین علاوه بر خواصی كه برای انواع ماهی‌ها ذكر شد حاوی مقدار قابل توجهی كلسیم نیز می‌باشند. بنابراین در رشد، استحكام و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها مؤثرند.

ماهی و آبزیان با داشتن خواص تغذیه‌ای بسیار خوب می‌توانند قسمت اعظم نیازمندی‌های تغذیه‌ای ما را تامین كنند. علاوه بر آن به علت داشتن تركیبات خاصی كه در چربی بدن آنها وجود دارد در پیشگیری از بسیاری امراض و كنترل و درمان بیماری‌های مختلف نقش مهمی‌به عهده دارند.

ساردین ، ماهی های چرب آبهای عمیق:

فواید آن شامل تامین اسیدهای چرب ضروری است که برای تکامل سیستم عصبی و سلامت مغز و اعصاب لازم است و برای زنان حامله و شیرده بسیار توصیه می شود و تاثیر آن در درمان افسردگی به اثبات رسیده و همچنین حاوی اسیدهای چرب امگا 3 است.

آیا ماهی منبع خوبی برای چربی های امگا-3 است؟

ماهی ها، بخصوص ماهی های آبهای سرد، ماهی های چربی دار (با چربی زیاد) نظیر سالمون، ساردین، ماهی تن و ماهی قزل آلا بدن انسان را در مقابل بیماری های قلبی محافظت می نماید. اسیدهای چرب ضروری موجب جلوگیری از لخته شدن و چسبیدن پلاكتهای خونی (بفرم پلاكهای غنی از كلسترول) به سطح داخلی عروق میگردند.

اكثر حملات قلبی به علت ایجاد لخته های خونی در سرخرگها و سیاهرگها - و جلوگیری از جریان مناسب خون در رگها- صورت می پذیرد. اسیدهای چرب امگا-3 همچنین می توانند در كاهش التهاب در بیماریهایی نظیر آرتریت روماتوئید نقش داشته باشند.

های امگا-3 میباشد. بدن میگو، خرچنگ دریایی و صدف خوراكی نیزبه اندازه ماهی آبهای آزاد حاوی اسیدهای چرب امگا-3 میباشد. ماهی های غیر پرورشی اسید چرب امگا-3 خود را بواسطه خوردن جلبكها و پلانكتونها و ماهی های دیگر بدست می‌آورند. اگر رژیم غذایی ماهی های پرورشی حاوی اسیدهای چرب امگا-3 نباشد رشد این ماهی ها متوقف میشود به همین علت پرورش دهندگان ماهی این ماده مغذی را به غذاهای ماهی می افزایند. از این رو میتوان گفت كه ماهی های پرورشی و دریایی از لحاظ مقدار اسید های چرب امگا-3 تفاوتی با هم ندارند.

بجز گربه ماهی های پرورشی برای بدست آوردن چربی های امگا-3 حتما مجبور نیستید ماهی بخورید. شما میتواند این ماده مغذی را با خوردن مواد غذایی نظیر غلات و حبوبات كامل مانند دانه های سویا(روغن گیری نشده) و دانه ها و مغزها بدست آورید. دانه های بذر كتان غنی ترین منبع غذایی این ماده های مغذی هستند. جیوه حاصل از آلودگی هوا ، بواسطه باران وارد رودخانه ها و اقیانوس ها شده و بوسیله باكتریها به متیل جیوه تبدیل میشود و ماهی ها بواسطه خوردن جلبكها و پلانكتونها این ماده غذایی را دریافت می نمایند. تقریبا بدن تمام ماهی ها حاوی متیل جیوه یا Methyl Mercury میباشد كه این ماده شیمیایی میتواند منجر به بروز آسیب های عصبی بخصوص در كودكان گردد. ماهی های بزرگتر حاوی مقادیر بیشتری از این ماده شیمیایی می باشند.