پوکی استخوان از کلمه لاتین به معنی استخوان های متخلخل گرفته شده و بیماری است که بر روی استخوان ها تاثیر می گذارد . قسمت داخلی استخوان های سالم مانند لانه زنبور دارای فضاهای کوچک است . پوکی استخوان اندازه این فضاها را افزایش داده و باعث از بین رفتن استحکام و تراکم استخوان می شود . علاوه بر این ، قسمت خارجی استخوان ضعیف تر و نازک تر می شود . همه افراد با هر رده سنی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند . اما در افراد مسن ، به ویژه زنان شایع تر است . بیش از 53 میلیون نفر در ایالات متحده یا پوکی استخوان دارند یا در معرض خطر ابتلا به آن هستند . افراد مبتلا به پوکی استخوان در هنگام انجام فعالیت های معمول مانند ایستادن یا راه رفتن هم ممکن است دچار شکستگی استخوان شوند . دنده ها ، لگن و مچ دست و ستون فقرات بیشتر دچار آسیب می شوند .

✔ علائم پوکی استخوان

در مراحل اولیه پوکی استخوان علامت هشداردهنده ای ندارد . افراد مبتلا به پوکی استخوان تا زمانی که دچار شکستگی نشوند ، از این بیماری اطلاع پیدا نمی کنند . اگر علائمی ظاهر شود ، شامل موارد زیر است :

•  عقب رفتن لثه ها
•  تضعیف استحکام استخوان ها
•  ناخن های ضعیف و شکننده

اگر علائمی ندارید اما سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید ، مشورت با پزشک به شما در ارزیابی خطر ابتلا به این بیماری کمک می کند .

✔ پوکی استخوان شدید

بدون درمان مناسب ، پوکی استخوان بدتر شده و با نازک شدن و ضعیف شدن استخوان ها ، خطر شکستگی نیز افزایش می یابد . از علائم پوکی استخوان شدید ، شکستگی ناشی از افتادن یا حتی عطسه و سرفه شدید است ، درد کمر ، گردن و کاهش قد نیز از دیگر نشانه های این بیماری می باشد که در اثر شکستگی در مهره های گردن یا کمر ایجاد می شود . استخوان ها به قدری ضعیف می شود که با فشار طبیعی ستون فقرات نیز می شکند . اگر دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان شوید ، مدت زمان بهبود آن بستگی به عوامل زیادی دارد . این موارد شامل محل شکستگی ، شدت آن و همچنین سن و سابقه سلامتی شما است .

✔ تصاویر پوکی استخوان

برای درک بهتر این بیماری ، تصاویر مقایسه استخوان طبیعی با استخوان دارای پوکی ، کمک بیشتری می کند .

✔ علل پوکی استخوان

علل احتمالی پوکی استخوان ، برخی از بیماری ها مانند پرکاری تیروئید است . استفاده طولانی مدت از داروهای خاص مانند کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی مانند پردنیزون یا کورتیزون نیز از دیگر عوامل ابتلا به این بیماری است .

✔ عوامل خطر پوکی استخوان

✵ سن

بزرگترین عامل خطر پوکی استخوان سن است . در طول زندگی ، استخوان های قدیمی در حال تخریب بوده و استخوان جدید رشد می کند . هنگامی که شما در سن 30 سالگی هستید ، سرعت تخریب استخوان ها بیشتر از تشکیل استخوان جدید است . بنابراین استخوان ها شکننده تر شده و مستعد شکستگی است .

✵ یائسگی

یکی دیگر از عوامل اصلی و خطرساز است که در زنان در سنین 45 تا 55 سال رخ می دهد . با توجه به تغییر سطح هورمون های مرتبط با آن ، یائسگی باعث از بین رفتن سریع تر استخوان در بدن زنان می شود . مردان در این سن استخوان خود را با سرعت کمتری نسبت به زنان از دست می دهند . زنان و مردان در سن 65 تا 70 سالگی ، با سرعت یکسانی استخوان خود را از دست می دهند .

سایر عوامل خطرساز پوکی استخوان عبارتند از :

•  جمعیت زنان
•  سفیدپوست یا آسیایی بودن
•  داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان
•  تغذیه نامناسب
•  عدم فعالیت بدنی
•  سیگار کشیدن
•  وزن کم بدن
•  کوچک بودن اسکلت بدن

برخی از این عوامل خطر مانند تغذیه نامناسب و عدم تحرک قابل کنترل می باشند. به عنوان مثال ، می توانید رژیم غذایی خود را بهبود بخشیده و یک برنامه ورزشی را شروع کنید که به سلامت استخوان شما کمک کند . اما سایر عوامل خطر مانند سن یا جنسیت قابل تغییر و کنترل نیستند .

✔ پوکی استخوان ناشی از پیری

شاید در مورد پوکی استخوان سالخوردگی شنیده باشید . این مورد یک نوع جداگانه نیست ، فقط پوکی استخوان است که در اثر افزایش سن ایجاد می شود و سایر علل ثانویه احتمالی در آن حذف نمی شوند . همان طور که در بالا ذکر شد ، سن عامل اصلی ابتلا به پوکی استخوان است ، مگر اینکه اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مناسب انجام شود . تجزیه استخوانی بدن می تواند منجر به ضعیف شدن استخوان ها و پوکی استخوان شود . طبق آمار جهانی بنیاد بین المللی پوکی استخوان ، حدود یک دهم زنان 60 ساله و دو پنجم زنان 80 ساله مبتلا به پوکی استخوان هستند .

✔ آزمایش تراکم استخوان برای تشخیص

برای بررسی پوکی استخوان ، پزشک سابقه پزشکی فرد را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می دهد و ممکن است آزمایش خون و ادرار را نیز برای بررسی علل از بین رفتن استخوان درخواست کند . اگر پزشک شما فکر می کند که ممکن است پوکی استخوان داشته باشید یا در معرض خطر ابتلا به آن هستید ، آزمایش تراکم استخوان را پیشنهاد می کند . این آزمایش تراکم سنجی استخوان یا جذب دوگانه انرژی اشعه ایکس ( DEXA ) نامیده می شود . از اشعه ایکس برای اندازه گیری تراکم استخوان های مچ ، لگن یا ستون فقرات استفاده می کنند . این سه ناحیه بدن بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان هستند . این آزمایش بدون درد است و بین 10 تا 30 دقیقه زمان می برد .

✔ درمان پوکی استخوان

اگر آزمایشات نشان داد که مبتلا به پوکی استخوان هستید ، پزشک شما به احتمال زیاد دارو و تغییر در شیوه زندگی را تجویز می کند . این تغییرات شامل افزایش دریافت کلسیم و ویتامین D و همچنین انجام ورزش های مناسب است .

✵ هیچ درمانی برای پوکی استخوان وجود ندارد ، اما راهکارهای مناسب به محافظت و تقویت استخوان و کند شدن تجزیه آن کمک می کند . برخی از درمان ها می توانند منجر به رشد استخوان جدید شوند .

✔ داروهای پوکی استخوان

رایج ترین داروهایی که برای درمان پوکی استخوان استفاده می شود ، بیس فسفونات نامیده می شود . بیس فسفونات ها برای جلوگیری از دست دادن توده استخوانی استفاده می شوند . به صورت خوراکی و تزریقی وجود دارند . آنها عبارتند از :

•  آلندرونات ( فوزامکس )
•  ایبندرونات ( بونیوا )
•  سدیم رزیدورانت ( Actonel )
•  اسید زولدرونیک ( Reclast )

ممکن است از داروهای دیگر برای جلوگیری از دست دادن استخوان یا تحریک رشد استخوان استفاده شود که عبارتند از :

✵ تستوسترون

در مردان ، تستوسترون درمانی به افزایش تراکم استخوان کمک می کند .

✵ هورمون درمانی

برای زنان ، استروژن مورد استفاده در دوران یائسگی و پس از آن به کاهش تراکم استخوان کمک می کند . متأسفانه ، درمان با استروژن با افزایش خطر لخته شدن خون ، بیماری های قلبی و انواع خاصی از سرطان همراه است .

✵ رالوکسیفن ( Evista )

مشخص شده است که این دارو مزایای استروژن را بدون بسیاری از خطرات ارائه می دهد ، البته خطر لخته شدن خون باز هم وجود دارد .

✵ دنوسوماب ( پرولیا )

این دارو به صورت تزریقی مصرف می شود و ممکن است حتی بیشتر از بیس فسفونات ها در کاهش میزان مرگ استخوان ها مفید باشد .

✵ تری پاراتید ( فورتئو )

این دارو نیز به صورت تزریقی مصرف می شود و رشد استخوان را تحریک می کند .

✵ کلسی تونین سالمون ( Fortical و Miacalcin )

این دارو به عنوان اسپری بینی مصرف می شود و باعث جذب مجدد استخوان می شود . با پزشک خود در مورد افزایش خطر ابتلا به سرطان با این دارو ، مشورت کنید .

✵ روموزوزوماب

این دارو در آوریل 2019 توسط FDA برای درمان زنانی که یائسه شده اند و در معرض خطر بالای شکستگی قرار دارند ، تأیید شده است . تزریق آن در دو مرتبه به صورت زیرپوستی ( در یک مرحله ) ماهی یکبار به مدت 12 ماه یا کمتر انجام می شود . روموزوزوماب دارای هشدار جعبه سیاه است زیرا ممکن است خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش دهد ، بنابراین برای افرادی که سابقه این دو بیماری را دارند ، توصیه نمی شود .

✔ درمان طبیعی پوکی استخوان

از آنجا که داروهای پوکی استخوان می توانند عوارض جانبی داشته باشند ، ممکن است بخواهید درمان های دیگری را به جای دارو امتحان کنید . چندین مکمل مانند شبدر قرمز ، سویا و کوهوش سیاه برای کمک به سلامت استخوان مفید هستند . البته قبل از مصرف این مکمل ها به دو علت زیر ، حتماً با پزشک مشورت کنید .

1. تعداد کمی از مطالعات ، از مصرف این مکمل ها برای درمان پوکی استخوان حمایت می کنند . در نتیجه مدرکی مبنی بر کارکرد آنها وجود ندارد .

2. این مکمل ها می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند و همچنین با داروهای دیگر تداخل داشته باشد . شما باید عوارض جانبی و تداخلات دارویی آنها را بشناسید .

البته با وجود این موارد ، برخی از افراد نتایج خوبی از این درمان های طبیعی گزارش داده اند .

✔ رژیم پوکی استخوان

علاوه بر برنامه درمانی ، رژیم غذایی مناسب می تواند به تقویت استخوان ها کمک کند . برای حفظ سلامت استخوان ها ، باید برخی مواد مغذی را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید . مهمترین آنها کلسیم و ویتامین D هستند . بدن برای حفظ استحکام استخوان ها به کلسیم نیاز دارد و برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد . سایر مواد مغذی که سلامت استخوان را افزایش می دهند ، پروتئین ، منیزیم ، ویتامین K و روی است . برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد برنامه غذایی مناسب با پزشک خود مشورت کنید .

✔ تمرینات پوکی استخوان

به جز تغذیه مناسب ، راهکارهای دیگری نیز برای حفظ سلامت استخوان ها وجود دارد . ورزش یکی از این آنها است ، به ویژه تمرینات تحمل وزن . تمرینات وزنه برداری را با پا یا روی بازوهای ثابت روی زمین یا سطح دیگر انجام دهید . به طور مثال :

•  بالا رفتن از پله

•  تمرینات مقاومتی مانند :

•  پرس پا
•  اسکات
•  حرکت شنا بر روی بازوها

•  تمرینات قدرتی مانند کار با :

•  کش های ورزشی
•  دمبل
•  دستگاه های تمرینات قدرتی

این تمرینات باعث فشار ماهیچه ها به استخوان شده و منجر به تشکیل بافت استخوانی جدیدی می شود که استخوان ها را تقویت می کند . این تنها مزیت ورزش نیست . ورزش علاوه بر تأثیرات مثبت فراوان بر وزن و سلامت قلب ، تعادل و هماهنگی را نیز بهبود می بخشد . قبل از شروع برنامه ورزشی جدید با پزشک خود مشورت کنید .

✔ پیشگیری از پوکی استخوان

عوامل خطر زیادی برای پوکی استخوان وجود دارد که قابل کنترل نیستند . این موارد شامل خانم بودن ، افزایش سن و داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان است . برخی عوامل نیز وجود دارد که تحت کنترل شما هستند .

برخی از بهترین راه های پیشگیری از پوکی استخوان عبارتند از :

•  دریافت مقدار توصیه شده کلسیم و ویتامین D روزانه
•  انجام تمرینات تحمل وزن
•  ترک سیگار
•  برای زنان ، مزایا و معایب هورمون درمانی را نیز در نظر بگیرید

اگر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید ، در مورد بهترین راه پیشگیری از آن با پزشک خود مشورت کنید .

✔ استئوپنی در مقابل پوکی استخوان

برخلاف پوکی استخوان ، استئوپنی یک بیماری نیست . بلکه تراکم پایین استخوان است . در صورت ابتلا به استئوپنی ، استخوان ها به اندازه طبیعی متراکم نیستند ، اما در حد پوکی استخوان نیز ضعیف نیستند . عامل اصلی خطر ابتلا به استئوپنی ، سن بالا است .

✵ تراکم استخوان ها در سن 35 سالگی به حداکثر می رسد و پس از آن ، با افزایش سن میزان تراکم کاهش می یابد .

در بسیاری از موارد ، استئوپنی می تواند منجر به پوکی استخوان شود ، بنابراین اگر مبتلا به این بیماری هستید ، باید قدم هایی برای تقویت استخوان های خود بردارید .

✔ نتیجه گیری

پوکی استخوان می تواند آثار جدی بر بدن داشته باشد . شکستگی ، درد ، بهبودی با گذشت مدت زمان طولانی و ایجاد عوارض جانبی از اثرات این بیماری است . به عنوان مثال ، درمان شکستگی لگن ، ماندن طولانی مدت در رختخواب است که خطر لخته شدن خون ، ذات الریه و سایر عفونت ها را افزایش می دهد . خوشبختانه کارهای زیادی است که می توانید برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان انجام دهید ، از تغذیه مناسب و ورزش گرفته تا مصرف داروهای مناسب . اگر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید یا این بیماری در شما تشخیص داده شده است ، با پزشک خود مشورت کنید . آنها برنامه پیشگیری یا درمانی را به شما ارائه می دهند که به سلامت استخوان ها کمک کرده و خطر عوارض را کاهش می دهد .