مترجم : آریاندخت مجدنیا
دیابت ، بیماری متابولیکی است که باعث افزایش قند خون می شود . هورمون انسولین ، قند را از خون به داخل سلول های شما منتقل می کند تا ذخیره شود یا به عنوان انرژی استفاده شود . با ابتلا به دیابت ، بدن شما انسولین کافی تولید نمی کند یا نمی تواند به طور موثر ، از انسولین ساخته شده استفاده کند .
قند خون درمان نشده ناشی از دیابت می تواند به اعصاب ، چشم ها ، کلیه ها و سایر اعضای بدن آسیب برساند .
✵ دیابت انواع مختلفی دارد :
✔ انواع دیابت
• دیابت ملیتوس ( شیرین ) ، معروف به دیابت ، بیماری متابولیکی است که باعث افزایش قند خون ( دیابت نوع 1 ) می شود و یک بیماری خود ایمنی است . سیستم ایمنی به سلول های پانکراس ، جایی که انسولین ساخته می شود ، حمله کرده و آن ها را از بین می برد . مشخص نیست که علت این حمله چیست . حدود 10 درصد افراد دیابتی با این نوع دیابت درگیر هستند .
• دیابت نوع 2 زمانی اتفاق می افتد که بدن در برابر انسولین مقاوم شود و قند در خون شما جمع شود .
• پیش دیابت زمانی اتفاق می افتد که قند خون شما بالاتر از حد طبیعی باشد ، اما به اندازه ای نیست که بتوان آن را دیابت نوع 2 نامید .
• دیابت بارداری ، قند خون بالا در دوران بارداری است . هورمون های انسداد انسولین تولید شده توسط جفت باعث این نوع دیابت می شوند .
یک بیماری نادر به نام دیابت بی مزه که ارتباطی به دیابت شیرین ندارد ، اگرچه نام مشابهی دارند ، نیز وجود دارد . این بیماری یک وضعیت متفاوت است که در آن کلیه های شما مایعات زیادی را از بدن شما خارج می کنند .
هر نوع دیابت ، علائم ، علل و روش های درمانی منحصر به فردی دارد .
✔ علائم دیابت
علائم دیابت در اثر افزایش قند خون ایجاد می شود .
✵ علائم عمومی
علائم عمومی دیابت عبارتند از :
• افزایش گرسنگی
• افزایش تشنگی
• کاهش وزن
• تکرر ادرار
• تاری دید
• خستگی مفرط
• کند شدن روند درمان زخم
✵ علائم در مردان
علاوه بر علائم عمومی دیابت ، دیابت در مردان ممکن است با کاهش میل جنسی ، اختلال نعوظ و ضعف عضلانی همراه باشد .
✵ علائم در زنان
زنان مبتلا به دیابت همچنین می توانند علائمی مانند عفونت های دستگاه ادراری ، عفونت های مخمری و خشکی و خارش پوست را داشته باشند .
✵ دیابت نوع 1
علائم دیابت نوع 1 می تواند شامل موارد زیر باشد :
• گرسنگی شدید
• افزایش تشنگی
• لاغری ناخواسته
• تکرر ادرار
• تاری دید
• خستگی
همچنین ممکن است منجر به تغییرات خلقی شود .
✵ دیابت نوع 2
علائم دیابت نوع 2 می تواند شامل موارد زیر باشد :
• افزایش گرسنگی
• افزایش تشنگی
• افزایش ادرار
• تاری دید
• خستگی
• زخم هایی که به کندی بهبود می یابند
همچنین ممکن است باعث عفونت های مکرر شود که به این دلیل است که سطح گلوکز زیاد ، موجب بهبودی سخت تر و کندتر بدن می شود .
✵ دیابت بارداری
اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری هیچ علائمی ندارند . این بیماری اغلب در طی یک آزمایش معمول قند خون یا آزمایش تحمل گلوکز خوراکی که معمولاً بین هفته های 24 و 28 بارداری انجام می شود ، تشخیص داده می شود .
در برخی موارد هم ممکن است علائم آشکار شوند ، به طوری که یک زن مبتلا به دیابت بارداری نیز تشنگی یا ادرار بیشتر خواهد داشت .
⁂ نتیجه نهایی :
علائم دیابت ممکن است آنقدر خفیف باشد که در ابتدا تشخیص آن دشوار باشد .
✔ علل دیابت :
هر نوع دیابت ، دلایل مختلفی دارد .
✵ دیابت نوع 1 :
پزشکان دقیقا نمی دانند چه چیزی باعث دیابت نوع 1 می شود . ممکن است سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول های بتا تولید کننده انسولین در لوزالمعده را مورد حمله قرار داده و از بین ببرد . ممکن است ژن ها در برخی افراد در دیابت نقش داشته باشند . همچنین ممکن است ویروسی موجب تضعیف و از بین بردن سیستم ایمنی بدن شود .
✵ دیابت نوع 2 :
دیابت نوع 2 از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و سبک زندگی ناشی می شود . اضافه وزن یا چاقی نیز خطر ابتلا را افزایش می دهد . حمل وزن اضافی به ویژه در شکم ، سلول های بدن را در برابر اثرات انسولین بر قند خون مقاوم می کند . این شرایط در خانواده ها وجود دارد . اعضای خانواده ژن های مشترکی دارند که احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 و اضافه وزن در آنها را بیشتر می کند .
✵ دیابت بارداری :
دیابت بارداری نتیجه تغییرات هورمونی در دوران بارداری است . جفت ، هورمون هایی تولید می کند که سلول های زن باردار را نسبت به اثرات انسولین کمتر حساس می کند . این امر می تواند باعث افزایش قند خون در دوران بارداری شود .
زنانی که هنگام بارداری دچار اضافه وزن هستند و یا در طی بارداری بیش از حد وزن می گیرند ، بیشتر در معرض دیابت بارداری قرار دارند .
⁂ نتیجه نهایی :
هم ژن ها و هم عوامل محیطی در ایجاد دیابت نقش دارند .
✔ افرادی که بیشتر در معرض خطر دیابت هستند
عوامل خاصی خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهند .
✵ دیابت نوع 1
اگر کودک یا نوجوان باشید ، پدر ، مادری یا خواهر و برادر مبتلا به این بیماری داشته باشید یا ژن های خاصی را که با این بیماری در ارتباط هستند را داشته باشید ، به احتمال زیاد به دیابت نوع 1 مبتلا می شوید .
✵ دیابت نوع 2
خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در صورت افزایش موارد زیر افزایش می یابد :
• اضافه وزن
• سن 45 سال یا بیشتر
• سابقه ی ژنتیکی ( پدر ، مادر یا خواهر و برادر شما به این بیماری دچار باشند )
• عدم فعالیت بدنی
• سابقه دیابت بارداری
• پیش دیابت
• فشار خون ، کلسترول یا تری گلیسیرید بالا
• افراد آمریکایی آفریقایی تبار ، اسپانیایی تبار یا آمریکای لاتین ، بومی آلاسکا ، جزیره اقیانوس آرام ، هند آمریکایی یا آمریکایی آسیایی
✵ دیابت بارداری
خطر ابتلا به دیابت بارداری در این موارد افزایش می یابد :
اضافه وزن
سن بالای 25
سابقه دیابت بارداری در بارداری های پیشین
به دنیا آوردن نوزادی با وزن بیش از 9 پوند ( 4 کیلو گرم )
سابقه خانوادگی دیابت نوع 2
دارای سندرم تخمدان پلی کیستیک
⁂ نتیجه نهایی :
ژنتیک خانواده ، محیط و شرایط پزشکی قبلی شما همگی می توانند بر احتمال ابتلا به دیابت تأثیر بگذارند .
✔ عوارض دیابت
قند خون بالا به اندام ها و بافت های بدن آسیب می رساند . هر چقدر قند خون شما بالاتر باشد و هر چه بیشتر با آن زندگی کنید ، خطر ابتلا به عوارض آن بیشتر است .
✵ عوارض مرتبط با دیابت عبارتند از :
• بیماری قلبی ، حمله قلبی و سکته مغزی
• نوروپاتی
• نفروپاتی
• رتینوپاتی و از دست دادن بینایی
• از دست دادن شنوایی
• آسیب به پا مانند عفونت ها و زخم هایی که بهبود نمی یابند
• بیماری های پوستی مانند عفونت های باکتریایی و قارچی
• افسردگی
• زوال عقل
✵ دیابت بارداری
دیابت بارداری کنترل نشده می تواند منجر به مشکلاتی که هم مادر و هم نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد . عوارض آن برای نوزاد می تواند شامل موارد زیر باشد :
• تولد زودرس
• وزن بالاتر از حد طبیعی هنگام تولد
• افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در سنین بالا
• قند خون پایین
• زردی
• مرده زایی
مادر می تواند دچار عوارضی مانند فشار خون بالا ( پره اکلامپسی ) یا دیابت نوع 2 شود . همچنین ممکن است نیاز به سزارین داشته باشد .
خطر دیابت بارداری مادر در بارداری های آینده نیز افزایش می یابد .
⁂ نتیجه نهایی :
دیابت می تواند منجر به عوارض جدی پزشکی شود ، اما با استفاده از داروها و تغییر سبک زندگی ، می توانید شرایط را کنترل کنید .
✔ درمان دیابت
پزشکان دیابت را توسط داروهای مختلف درمان می کنند . برخی از این داروها را باید میل کنید ، در حالی که برخی دیگر به صورت تزریقی در دسترس هستند .
✵ دیابت نوع 1
انسولین ، درمان اصلی دیابت نوع 1 است . این ماده جایگزین هورمونی می شود که بدن شما قادر به تولید آن نیست .
چهار نوع انسولین وجود دارد که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد . آن ها با توجه به سرعت شروع به کار و مدت زمان تأثیرشان متفاوت هستند :
• انسولین سریع اثر ، در عرض 15 دقیقه شروع به کار می کند و اثرات آن 3 تا 4 ساعت در بدن باقی می ماند .
• انسولین کوتاه اثر ، در عرض 30 دقیقه شروع به کار می کند و تاثیرات آن 6 تا 8 ساعت در بدن می ماند .
• انسولین با اثر متوسط ، در عرض 1 تا 2 ساعت شروع به کار می کند و تاثیرات آن 12 الی 18 ساعت در بدن می ماند .
• انسولین طولانی مدت ، چند ساعت پس از تزریق شروع به کار می کند و تاثیرات آن 24 ساعت یا بیشتر در بدن باقی می ماند .
✵ دیابت نوع 2
رژیم غذایی و ورزش می تواند به برخی از افراد در مدیریت دیابت نوع 2 کمک کند . اگر تغییر سبک زندگی برای کاهش قند خون شما کافی نبود ، مجبور به استفاده از دارو هستید .
این داروها با روش های مختلف قند خون شما را کاهش می دهند :
• مهار کننده های آلفا گلوکوزیداز : تجزیه قندها و غذاهای نشاسته ای در بدن را آهسته می کنند مانند آکاربوز و میگلیتول .
• بیگوانیدها : میزان گلوکز کبد شما را کاهش می دهند مانند متفورمین .
• مهار کننده های DPP-4 : قند خون شما را بهبود می بخشند ، بدون اینکه باعث کاهش شدید
آن شوند مانند لیناگلیپتین ، ساکساگلیپتین و سیتاگایپتین .
• پپتیدهای شبه گلوکاگون : نحوه تولید انسولین در بدن را تغییر می دهند مانند دولاگلوتید ، اگزناتید و لیراگلوتید .
• مگلیتینیدها : پانکراس را تحریک می کنند تا میزان انسولین بیشتری آزاد کنند مانند ناتگلیناید و رپاگلینید .
• بازدارنده های SGLT2 : گلوکز بیشتری را از طریق ادرار دفع می کنند مانند کاناگلیفلوزین و
داپاگلیفلوزین .
• سولفونیل اوره : پانکراس را تحریک می کند تا انسولین بیشتری آزاد کند مانند : گلیبوراید ، گلیپیزید و گلیمپرید .
• تیازولیدیندیونز : به انسولین کمک می کند تا در بدن بیشتر تاثیر بگذارد مانند : پیوگلیتازون و روزیگلیتازون .
ممکن است لازم باشد بیش از یکی از این داروها را مصرف کنید . برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز انسولین مصرف می کنند .
✵ دیابت بارداری
در طول بارداری باید چند بار در روز سطح قند خون خود را کنترل کنید . اگر بیشتر از حد مجاز باشد ، ممکن است تغییرات در رژیم غذایی و ورزش برای پایین آوردن آن کافی باشد یا مجبور به مصرف دارو باشید .
طبق نظریات کلینیک مایو ، حدود 10 تا 20 درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری برای کاهش قند خون خود به انسولین نیاز دارند . انسولین برای کودک در حال رشد بی خطر است .
⁂ نتیجه نهایی :
دارو یا ترکیبی از داروهایی که پزشک برای شما تجویز می کند به نوع دیابت شما و علت آن بستگی دارد .
✔ دیابت و رژیم غذایی
تغذیه سالم قسمت اصلی مدیریت دیابت است . در برخی موارد ، تغییر رژیم غذایی برای کنترل بیماری کافی است .
✵ دیابت نوع 1
سطح قند خون شما بر اساس انواع غذاهایی که می خورید افزایش یا کاهش می یابد . غذاهای حاوی نشاسته یا قند ، باعث می شوند که سطح قند خون به سرعت افزایش یابد . پروتئین و چربی باعث افزایش تدریجی سطح آن می شوند .
پزشک شما ممکن است توصیه کند که مقدار کربوهیدرات هایی که روزانه می خورید را محدود کنید . همچنین باید میزان کربوهیدرات را با دوز انسولین متعادل کنید .
به متخصص تغذیه که می تواند به شما در طراحی یک برنامه غذایی دیابت کمک کند ، مراجعه کنید . دریافت مناسب پروتئین ، چربی و کربوهیدرات به صورت متعادل می تواند به شما در کنترل قند خون کمک کند .
✵ دیابت نوع 2
خوردن انواع غذاهای مناسب ، هم می تواند قند خون شما را کنترل کند و هم به کاهش وزن اضافی کمک کند .
کنترل میزان کربوهیدرات مصرفی ، بخشی مهم در غذا خوردن برای دیابت نوع 2 است . یک متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا در هر وعده غذایی چند گرم کربوهیدرات مصرف کنید .
به منظور ثابت نگه داشتن سطح قند خون ، سعی کنید وعده های غذایی کمتری در طول روز بخورید . همچنین از غذاهای سالم مانند موارد زیر استفاده کنید :
• میوه ها
• سبزیجات
• غلات کامل
• پروتئین بدون چربی مانند مرغ و ماهی
• چربی های سالم مانند روغن زیتون و آجیل
این مواد غذایی می توانند برای کنترل قند خون ، شما را یاری کنند .
✵ دیابت بارداری
داشتن یک رژیم غذایی متعادل هم برای شما و هم برای کودک در طول این نه ماه مهم است . انتخاب صحیح غذا همچنین می تواند به شما کمک کند از مصرف داروهای دیابت پیشگیری کنید .
اندازه های وعده های غذایی خود را رعایت کنید و مصرف غذاهای شیرین یا شور را محدود کنید . اگرچه برای تغذیه ی کودک در حال رشد خود به مقداری قند نیاز دارید ، اما باید از خوردن زیاد آن خودداری کنید .
تهیه ی یک برنامه غذایی با کمک یک متخصص تغذیه را در برنامه ی خود داشته باشید . آنها برنامه ای با مواد مغذی مورد نیاز شرایط شما را فراهم می کنند .
✔ تشخیص دیابت
هر کسی که علائم دیابت دارد یا در معرض خطر بیماری است باید آزمایش شود . خانم ها در سه ماهه دوم یا سوم بارداری خود به طور معمول آزمایشی برای اطلاع از دیابت بارداری می دهند .
✵ پزشکان از این آزمایشات خون برای تشخیص پیش دیابت و دیابت استفاده می کنند :
• آزمایش گلوکز پلاسما بعد از 8 ساعت ناشتا بودن ، میزان قند خون شما را نشان می دهد .
• آزمایش A1C تصویری از سطح قند خون شما در 3 ماه گذشته ارائه می دهد .
برای تشخیص دیابت بارداری ، پزشک بین هفته های 24 و 28 بارداری سطح قند خون شما را آزمایش می کند .
• در طی آزمایش چالش گلوکز ، قند خون شما یک ساعت پس از نوشیدن مایعات شیرین بررسی می شود .
• در طول 3 ساعت تست تحمل گلوکز ، قند خون شما بعد از یک شب ناشتایی بررسی می شود و سپس یک مایع شیرین می نوشید .
هرچه زودتر اطلاع یابید که به دیابت مبتلا هستید ، زودتر می توانید درمان را شروع کنید .
✔ پیشگیری از دیابت
دیابت نوع 1 قابل پیشگیری نیست زیرا علت آن اختلال در سیستم ایمنی است . برخی از دلایل دیابت نوع 2 ، مانند ژن ها یا سن شما نیز تحت کنترل شما نیستند .
با این وجود بسیاری از عوامل خطر دیگر دیابت قابل کنترل هستند . بیشتر استراتژی های پیشگیری از دیابت شامل انجام تنظیمات ساده در رژیم غذایی و تناسب اندام شما است .
اگر به پیش دیابت مبتلا شده اید ، در اینجا چند راه که می توانید برای به تأخیر انداختن یا جلوگیری از دیابت نوع 2 انجام دهید ، ذکر شده است :
• حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش هوازی مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری داشته باشید .
• چربی های اشباع و ترانس را به همراه کربوهیدرات های تصفیه شده ، از رژیم غذایی خود خارج کنید .
• بیشتر میوه ، سبزیجات و غلات کامل میل کنید .
• غذا را در وعده های کوچکتر میل کنید .
• اگر اضافه وزن یا چاقی دارید ، سعی کنید 7 درصد از وزن خود را کم کنید .
✔ دیابت در بارداری
زنانی که هرگز دیابت نداشته اند ، می توانند به طور ناگهانی در بارداری به دیابت بارداری مبتلا شوند . هورمون های تولید شده توسط جفت می توانند بدن شما را در برابر اثرات انسولین مقاوم کند .
برخی از زنانی که قبل از بارداری به دیابت مبتلا بودند ، این بیماری را با خود به بارداری می آورند . به این دیابت ، دیابت قبل از حاملگی می گویند .
دیابت بارداری باید پس از زایمان از بین برود ، اما خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد .
حدود نیمی از زنان مبتلا به دیابت بارداری ، طبق گفته ی فدراسیون بین المللی دیابت ، طی 5 تا 10 سال پس از زایمان به دیابت نوع 2 مبتلا می شوند .
ابتلا به دیابت در دوران بارداری همچنین می تواند منجر به عوارضی برای نوزاد شما شود ؛ مانند زردی یا مشکلات تنفسی .
اگر مبتلا به دیابت قبل از بارداری یا دیابت بارداری هستید ، برای جلوگیری از عوارض آن به نظارت ویژه ای نیاز دارید .
✔ دیابت در کودکان
کودکان می توانند به دیابت نوع 1 و 2 مبتلا شوند . کنترل قند خون به ویژه در جوانان بسیار مهم است ، زیرا این بیماری می تواند به اندام های مهمی مانند قلب و کلیه ها آسیب برساند .
✵ دیابت نوع 1
نوع خود ایمنی دیابت اغلب از کودکی شروع می شود . یکی از اصلی ترین علائم آن افزایش ادرار است . کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 ممکن است بعد از آموزش توالت رفتن نیز تخت را خیس کنند .
تشنگی شدید ، خستگی و گرسنگی نیز از علائم این بیماری است . بسیار حائز اهمیت است که کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 فوراً تحت درمان قرار گیرند . این بیماری می تواند باعث افزایش قند خون و کمبود آب بدن شود ، که می تواند جزو موارد اضطراری پزشکی باشد .
✵ دیابت نوع 2
دیابت نوع 1 قبلا "دیابت نوجوانان" نامیده می شد زیرا نوع 2 در کودکان بسیار نادر بود . اکنون که کودکان بیشتری دچار اضافه وزن یا چاقی هستند ، دیابت نوع 2 در این گروه سنی شیوع بیشتری پیدا کرده است .
طبق تحقیقات کلینیک مایو ، حدود 40 درصد از کودکان مبتلا به دیابت نوع 2 علائمی ندارند . این بیماری اغلب در طی معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود .
دیابت نوع 2 درمان نشده می تواند عوارض مادام العمر از جمله بیماری های قلبی ، کلیوی و کوری ایجاد کند . غذای سالم و ورزش می تواند به کودک شما کمک کند تا قند خون خود را کنترل کرده و از بروز این مشکلات جلوگیری کند .
دیابت نوع 2 بیش از هر زمان دیگری در جوانان شیوع پیدا کرده است .
✔ در پایان :
برخی از انواع دیابت مانند نوع 1 ، ناشی از عواملی است که از کنترل شما خارج هستند . با انتخاب بهتر غذا ، افزایش فعالیت و کاهش وزن می توان جلوی موارد دیگر مانند نوع 2 را گرفت .
خطرات احتمالی ابتلا به دیابت را که در خود می بینید با پزشک خود در میان بگذارید . اگر در معرض خطر هستید ، قند خون خود را آزمایش کنید و به توصیه های پزشک برای مدیریت قند خون خود عمل کنید .